Hoa Kỳ-ASEAN vì Thịnh Vượng
QUAN HƯNG
Nhìn lại nghị trình sinh hoạt của tổng thống Barack Obama trong ba ngày viếng thăm Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc vào cuối tuần qua đã thấy rõ những quan tâm của Hoa Kỳ vào những vấn đề thời sự của thế giới. Hôm thứ Sáu 24 tháng 9, tổng thống Obama đã chủ tọa cuộc họp bên lề với 10 vị lãnh đạo của các quốc gia trong khối Liên Hiệp Đông Nam Á, thường được gọi tắt là ASEAN. Đây là cuộc họp đầu tiên như thế này được tổ chức bên trong nước Mỹ. Lần thứ nhất được tổ chức tại Tân Gia Ba.
Lý do có lẽ là vì sau nhiều năm Hoa Kỳ chú tâm quá nhiều vào tình hình giải quyết các tranh chấp bất ổn tại Trung Đông, mà nay chính quyền tổng thống Obama cần phải mưu tìm một chính sách ngoại giao tốt hơn với Á Châu để bảo đảm là nền kinh tế Hoa Kỳ được phát triển tốt đẹp trong các thập niên kế tiếp.
Trước đây trong cuộc công du sang Trung Quốc, Nhật Bản và Nam Hàn năm ngoái, tổng thống Obama tự cho mình là “Tổng thống Thái Bình Dương đầu tiên của nước Mỹ” và ông cần phải hành động để bảo vệ quyền lợi của Hoa Kỳ. Chính quyền Mỹ muốn có một vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế và an ninh tại Châu Á mà điều tiên quyết là sự hợp tác với các nước trong khối ASEAN.
Tổng thống Obama cảnh giác thế giới rằng giới tiêu thụ Mỹ không còn thống lãnh thị trường thế giới nữa, theo quan điểm của ông, giới tiêu thụ Á Châu sẽ đại diện cho sự phồn thịnh cho tương lai xuất cảng của Hoa Kỳ.
Cuộc họp với các nhà lãnh đạo ASEAN trong bối cảnh Tòa Bạch Ốc đang phải đối diện với nạn thất nghiệp cao tại nước Mỹ mà cuộc bầu cử giữa mùa chỉ còn chưa tới 2 tháng nữa, trong khi những tranh luận về chính sách đối ngoại đặt trọng tâm vào việc giúp thúc đẩy kinh tế trong nước nhiều hơn. Tổng thống Obama kêu gọi tăng xuất cảng của Hoa Kỳ gấp đôi trong vòng 5 năm tới, nhưng theo lời của thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Robert Gibbs, kế hoạch này không thể thực hiện được mà không có sự liên hệ với các nước Á Châu.
Tổng thống Obama trong năm nay chưa có dịp thực hiện hoàn toàn các chuyến công du sang nước ngoài. Ông buộc phải hoãn đến thăm Nam Dương hai lần vào đầu năm nay, lần đầu là vì vụ bỏ phiếu thông qua đạo luật cải tổ bảo hiểm y tế và lần thứ nhì phải giải quyết vụ tràn dầu trên vùng Vịnh.
Trong vòng 1 tuần lễ trước cuộc bầu cử tháng 11, tổng thống Obama dự trù sẽ đến thăm Ấn Độ, Nhật Bản, Nam Hàn và Nam Dương. Chính quyền TT Obama sẽ không bỏ lỡ cơ hội vận động cho vấn đề kinh tế trong dịp tổng thống đến dự Hội Nghị Thượng Định nhóm G20 tại thủ đô Seoul của Nam Hàn.
Trước khi bế mạc phiên họp giữa Hoa Kỳ và các quốc gia trong khối ASEAN, một bản thông cáo chung đã được công bố trong ngày thứ Sáu 24/09. Nội dung của bản Thông Cáo dài 5 trang, gồm 25 điểm, bao gồm các lời tuyên bố hợp tác chung giữa hai bên về các mặt từ kinh tế, an ninh đến vấn đề nhân quyền. Trong điểm 18 của bản Thông Cáo giữa Hoa Kỳ và ASEAN, nhắc đến sự quan trọng của hoà bình trong khu vực, an ninh hàng hải, các hoạt động thương mại không bị cản trở, tự do hải hành, dựa theo các nguyên tắc của luật quốc tế đã được thế giới công nhận, kể cả Công Ước về Luật Biển của LHQ.
Bản Thông Cáo Chung tái xác nhận ASEAN sẽ là khu vực “phi vũ khí nguyên tử” cũng như chống lại việc sử dụng vũ khí nguyên tử và phát tán vũ khí giết người hàng loạt. Thông cáo chung cũng kêu gọi Miến Điện phải tổ chức bầu cử vào tháng 11 tới một cách công khai, công bằng và tự do; phản đối việc cản trở phe đối lập cơ hội được tham gia bầu cử. Bản thông cáo chung hoan nghênh Hoa Kỳ đã yểm trợ Ủy Ban Nhân Quyền Liên Quốc Gia của ASEAN và hỗ trợ cho Ủy Ban Cổ Võ và Bảo Vệ Quyền Phụ Nữ và Trẻ Em; kêu gọi chống tham nhũng, buôn lậu, hàng giả, ký kết và thi hành chống tham nhũng quốc tế. Thông Cáo Chung còn kêu gọi Bắc Hàn từ bỏ chương trình phát triển vũ khí nguyên tử.
Trước khi bản Thông Cáo Chung được công bố, Bắc Kinh đã cho phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao bắn tiếng cảnh cáo Hoa Kỳ không được chen vào những tranh chấp chủ quyền biển đảo trên Biển Đông. Với tư cách chủ tịch đương nhiệm luân phiên của ASEAN, chủ tịch đảng Cộng Sản Việt Nam ông Nguyễn Minh Triết không dám phát biểu nhiều vì sợ đụng chạm với anh khổng lồ Trung Cộng. Ông Triết chỉ ngắn gọn ca ngợi mối liên hệ giữ ASEAN và Mỹ đang phát triển tốt. Ông cho rằng Việt Nam và ASEAN luôn ủng hộ tăng cường liên hệ ngoại giao song phương với Mỹ.
Trong khi đó, một diễn đàn trong khối ASEAN đã được khai mạc tại Hà Nội cùng ngày thứ Sáu 24/09 vừa qua. CSVN đã bị chỉ trích là đã không cho các đại biểu của một tổ chức nhân quyền đến dự Diễn Đàn Nhân Dân, quy tụ các tổ chức xã hội dân sự ở Đông Nam Á. Đại diện của Liên Đoàn Quốc Tế Nhân Quyền cho hay họ đã không được phép đến Hà Nội để dự diễn đàn này. Lý do là một tổ chức thành viên của họ là Ủy Ban Bảo Vệ Quyền Làm Người Việt Nam, theo nhà cầm quyền CSVN, đã có những hoạt động chống phá nhà nước Việt Nam, chứ không phải là một tổ chức bảo vệ nhân quyền thật sự.
Ủy Ban Bảo Vệ Quyền Làm Người Việt Nam bị chính phủ Thái Lan không cấp visa nhập cảnh để tham dự cuộc họp báo về tình trạng nhân quyền Việt Nam, theo yêu cầu của chính quyền CSVN. Nhà cầm quyền Việt Nam đã không cho quảng bá rộng rãi diễn đàn Nhân Dân ASEAN trên báo chí do nhà nước kiểm soát, nên nhiều tổ chức xã hội dân sự độc lập tại Việt Nam không hề biết đến có diễn đàn này. Nhà cầm quyền Hà Nội, theo hãng tin DPA của Đức, đã chỉ thị các báo chí trong nước là không được tường thuật những chủ đề nhạy cảm tại Diễn Đàn Nhân Dân ASEAN, đặc biệt là cấm hẳn không được thông tin về chủ quyền Biển Đông.
Nhìn chung thì cuộc họp giữa Hoa Kỳ và các quốc gia trong khối ASEAN đã được hoạch định theo chính sách vì thịnh vượng chung, vấn đề nhân quyền vẫn chưa được xem là chủ đề trọng tâm quan trọng vì nước chủ tịch luân phiên CSVN vẫn chưa thực hiện đúng theo công ước quốc tế.[]
