Hương Gây Mùi Nhớ

 

 

 Mùi hoa lài tháng hạ theo gió bay nhẹ nhàng trong khu vườn nhỏ dưới ánh trăng vằng vặc sáng, tôi hít lấy hít để cái mùi hương quyến rủ, nồng nàn mà lòng dâng lên một niềm cảm động không bờ bến. Ôi mùi hương kỷ niệm ngọc ngà, mùi hương quá khứ thân thương, mùi hương của một dĩ vãng thời thơ ấu như dậy lên theo không gian, thởi gian mênh mang...

 

 Tôi tưởng như đang thấy được ba tôi lúi cúi trên bụi hoa lài xanh mướt điểm lấm tấm những nụ hoa trắng nuốt tỏa ra một mùi thơm đầy gợi cảm. Mùi hoa lài của những đêm trăng thanh gió mát, được mạ tôi xoa lưng cho yên giấc bên khung cửa sổ mở rộng đón từng mùi thơm dịu dàng của cái vườn xinh xắn đáng yêu mà ba tôi đã bỏ công, tỉ mỉ chăm sóc từng chút một. Mùi thơm hoa lài của chén trà bốc khói tôi rót cho ba mạ vào những buổi sáng yên tĩnh, mạ tôi đỡ chén trà trong tay tôi rồi kéo tôi vào lòng dúi cho năm bảy đồng để đi mua quà ăn sáng.

 

 Ðó là một trong những mùi hương mà khi khứu giác ta bắt gặp, nó sẽ đüa tâm tư ta nhớ về một khoảng thời gian nào trong quá khứ và ta gọi nó là ‘’hương gây mùi nhớ’’. Củng như khi tôi ăn và ngửi mùi rau răm thì tôi lại nhớ đến những quả vịt lộn nóng hổi của chị Bảy Vît Lộn vào những đêm khuya ở trong khu xóm nhỏ của tôi. Tiếng chị như vọng về từ quá khứ:’’Vịt lộn đây, vịt lộn nóng hổi, vừa thổi vừa ăn’’. Mạ tôi nói con nít ăn vịt lộn nhiều sẽ học dốt (?). Thấy tôi thòm thèm nên mạ chỉ cho ăn tròng đỏ mà thôi, nhưng như thế cũng khoái lắm rồi. Anh em tôi xuýt xoa cho bớt nóng rồi nhón tay bốc một cọng rau răm thật tươi, chấm vô đĩa muối tiêu nhỏ, bỏ mô miệng trước, rồi mới từ tốn cắn một miếng tròng đỏ thơm ngọt ngào của quả vịt lộn và cũng rất từ tốn anh em tôi nhai vị ngọt ngào của trứng, vị nồng nàn của rau hòa lẫn với mùi muối tiêu đậm đà đang quyện vào nhau chạy vào bao tử, Khi anh Hai tôi đã lớn, mạ mới cho ăn nguyên cái hột vịt lộn, anh dấu mạ cho tôi ăn con vịt non trong trứng, anh lấy thật nhiều rau răm, che không cho tôi thấy con vịt có nhiều lông măng nửa đen, nửa vàng đút vào miệng tôi bảo nhai cho kỹ. Ôi miếng vịt lộn đầu tiên, có vịt thật chứ không phải chỉ ăn cái tròng đỏ sao mà ngây ngất thế, cái mùi rau răm sao mà quyến rũ thế. Sau này khi lớn lên khi có thai các cháu, mạ bảo ăn vịt lộn rất bổ nhưng coi chừng sanh con khó vì cái thai được bổ dưỡng quá sẽ rất lớn. Nhưng mạ cũng muốn tẩm bổ cho con để được khỏe mạnh nên hay kêu gánh vịt lộn vào mua 2 trứng cho tôi ăn, lúc nào tôi cũng đòi thêm rau răm, ăn mới ngon.

 

 Mới đây, nghe một cô bạn thân bảo khi cô qua California chơi, ở nhà một người bạn, người nầy có trồng một cây hoa ngọc lan, cô ngửi mùi ngọc lan cô bỗng rưng rưng muốn khóc. Cô nói, cô nhớ đến cây hoa ngọc lan ở nhà người hôn phu của cô mà mỗi lần lại thăm, anh hay đem cô ngồi xuống cái ghế đá ở gốc cây tâm sự tỉ tê trong một không gian nhuộm đầy hương thơm huyền dịu của những bông hoa ngọc lan quý phái. Sau đó chưa kịp đám cưới thì cô phải theo gia đình bỏ nước ra đi, trong cơn vội vã không có thì giờ từ biệt người yêu và nay thì người yêu cô đã trở thành người thiên cổ. Cô nói trong những cơn mộng mị điên cuồng, cô vẫn ngửi được mùi hương ngọc lan từ quá khứ.

 

 Ngoài hoa ra, một thứ khác cũng hay đem hồn ta về dĩ vãng đó là mùi thơm của nước hoa. Vào thời kỳ hàng hóa Mỹ từ trong PX được đem ra bán đầy đường đầy tiệm ở Sài Gòn có một mùi dầu thơm rất được thịnh hành thời đó là dầu thơm ‘’Tabu’’. Một người bạn, bà C. ở cùng cư xá sĩ quan với chúng tôi hay xài mùi này. Sáng sáng, bà trang điểm thật lộng lẫy, với áo dài hồng, quần soire trắng, đeo bông tai hột bẹt thật lớn, xách bóp trên vai, được chồng chở đi làm trên chiếc xe vespa bóng láng, để lại sau lưng trong không gian một mùi ‘’Tabu’’ nồng nàn, sực nức. Chiều về, cũng với dáng vẻ đó, nhan sắc cả một ngày làm việc thì có bớt đi nét tươi thắm nhưng mùi ‘’Tabu’’ vẫn ngập đầy, không phai. Có lúc bà C. kể chuyện:’’Tui xài dầu thơm ông C. thấy sợ luôn, hỏi bộ em tắm dầu thơm hả?’’. Một lần đi shopping, tôi gặp một cặp vợ chồng Việt Nam, người vợ thoảng mùi thơm Tabu làm tôi cảm động quá như gặp được mùi cố tri (mặc dù đối với tôi, mùi Tabu không được sang trọng, quyến rũ cho lắm, mà còn hơi ‘’rẻ tiền’’ nữa), tôi nhớ lại những căn nhà san sát vách trong cư xá năm xưa, có tiếng trẻ con chơi đùa ầm ĩ, có cái nóng nung người của những mùa hè oi ả, nhớ những cơn mưa chợt đến, chợt đi, nhớ đến cây trứng cá ở đầu nhà ông bà C. và nhớ làm sao, mùi hương Tabu của người bạn thân hàng xóm cũ!

 

 Khi còn ở trung học, được một ông thầy giạy sử đîa tên N., rất ‘’ga lăng’’ bày rằng:’’đàn bà con gái phải có một mùi thơm riêng biệt, không nên xài mùi nước hoa giống người khác, để khi người ta ngửi mùi thơm đó, thì chỉ liên tưởng đến một mình mình thôi’’. Ông cũng bày cho chúng tôi, nên trộn hai mùi nước hoa khác nhau lại để tạo cho mình một mùi hương đặc biệt. Mà đúng thế, làm sao người ta quên cho được mùi (không hẳn mùi thơm với người này mà lại hợp với khứu giác người khác) hương từ mái tóc người yêu. Mùi này có thể là mùi bồ kết, mùi chanh, mùi sả, mùi của các chất ‘’herb’’ mà nàng đã đun lên gội đầu cho bóng tóc. Mùi của dầu gội đầu hảo hạng làm cho tóc em mềm, anh vuốt mãi không thôi. Mùi của các thứ hoa thơm các nô tì đã nấu lên để nguội cho cô chủ công chúa ngâm ngọc thể (Chứ không phải đang còn sôi sùng sục rồi chị Tấm gạt em Cám nhảy vào cho ‘’trắng da dài tóc’’, rốt cuộc tóc thì không còn một sợi vì da đầu đã tuột luôn, còn da thì đỏ lòm chứ không phải trắng ra vì bị lột đến thịt). Mùi của kem đánh răng ‘’Anh Bảy Chà Và’’ từ hàm răng ngà của người đẽp. Mùi dầu cạo râu đầy nam tính của người thương, mùi dầu ‘’bờ li dăng tin’’ bóng lộn của chàng công tử Bạc Liêu mà đến thác nàng vẫn nhớ...Mùi xà bông ‘’Cô Ba’’ từ thân thể còn mượt mà óng nước của cô tiểu thơ thôn dã....

 

 Mùi hương kỷ niệm không nhất thiết lúc nào cũng là hương thơm mà có nhiều kho đó là mùi hôi, mùi đặc biệt mà ta ngửi đã quen, ví dụ như mùi của nguởi mình yêu dấu, không hẳn phải là mùi dầu thơm đắt tiền của cô con gái nhà khuê các, người yêu của anh con trai nhà giàu, nhưng đó chỉ là mùi mồ hôi dầu của nàng thôn nữ duyên dáng mà anh chàng nông phu làng bên không bao giờ muốn mất đi, vì thế, Nguyễn Bính đã luyến tiếc nói rằng:

 

 ‘’...Hoa chanh nở giữa vườn chanh

Thầy u mình với chúng mình dân quê

Hôm qua em đi tỉnh về

Hương đồng cỏ nội bay đi ít nhiều’’

 

 Hay mùi khó chịu, nhưng rất đặc biệt từ dưới cánh tay (under arm), nói nôm na là ‘’hôi nách’’ của đấng lang quân mà phu nhân không dễ gì tìm thấy được ở người khác-mà chỉ ‘’đương sự’’ mới cảm nhận được-Như trường hợp một anh chàng si tình đang ngồi giữa vườn xuân ‘’enjoy’’ hoa lá:

 

 ‘’...Tóc liễu buông xanh quá mỹ miều

Bên màu hoa mới thắm như kiêu...’’ rồi bỗng tưởng tượng ra rằng:

 

 ‘’...Nỗi gì âu yếm qua không khí

Như thoảng đưa mùi hương mến yêu...’’ (Xuân Diệu)

 

 Và hương gây mùi quá khứ cũng có nghĩa là bất cứ quá khứ gì, vì không phải quá khứ nào cũng đẹp mà thôi. Chẳng hạn như khi xưa còn bé, trong xóm tôi có ông Tàu lai tên Xín, bị bệnh ho lao mà chết, công ty vệ sinh phải đến xịt thuốc sát trùng khắp mọi nơi trong nhà. Cái mùi kỳ cục làm chúng tôi muốn ngạt thở. Ðã vậy tôi có tính sợ ma, mỗi lần đi ngang qua cây phượng um tùm trước nhà ông Xín là tôi cắm cổ chạy thục mạng, đúng là ‘’chạy như ma đuổi’’, càng sợ, càng chạy nhanh thì mình lại nghe như có ai đuổi bén gót sau lưng. Trong xóm lại đồn ông chết vào giờ thiêng nên hay hiện ra nhát người qua lại. Về tới nhà mùi thuốc khử trùng như vẫn còn đọng lại trong lỗ mũi. Nay đã mấy chục năm rồi mà mỗi lần hửi phải cái mùi thuốc sát trùng ấy, tôi vẫn còn cảm thấy như xác ông Xín còn ơ đâu đây, thật rùng rợn. Thím Tôn bán thịt heo, nên mùi sừng sực của thịt heo như bám vào đầu tóc, áo quần của thím, thấy thím là ‘’thấy’’ mùi thịt, ngửi mùi thịt là thấy thím. Em dâu của thím hút thuốc cẩm lê, ngửi thấy mùi thuốc là lại nhớ tới thím Luyến. Ðiếu thuốc ‘’permanent’’ dính ở cái môi dưới hay trề ra, thâm sì, năm khi,mười họa, nghỉ ‘’break time’’, thím Luyến dán điếu thuốc còn dở dang lên vách, lúc mô ghiền, bóc ra hút tiếp.

 

 Hương kỷ niệm có thể là một cái hương rất thân thương mà cũng rất buồn phiền như khi chim kia lìa bạn, cây nọ xa cành, như kẻ sống khóc người chết rất ư cảm động:

 

 ‘’Ðập vỡ gương xưa tìm lấy bóng

Góp tàn y lại để dành hơi’’

 

 Người yêu đã trở thành người thiên cổ thì chỉ còn biết hít lấy cái mùi hương từ áo quần, chăn chiếu nàng mà nhớ thương, nuối tiếc.

 

 Nhiều lúc cái hương gây nhớ chỉ là một cái hương trườu tượng như ‘’hương thời gian’’, ‘’hương không gian’’, ‘’mùi biển mặn’’, hay là ‘’mùi quê hương’’ như:

 

 ‘’Luống đất thơm hương mùi mới dậy

Bên đường chân rộn bước trai tơ...’’ (Huy Cận)

 

 Những Việt Kiều xa quê hương (cái thời kỳ chưa có nhiều tiệm ‘’Oriental Food’’) chắc chắn ai cũng nhớ và thòm thèm những mùi rất ‘’nặng mùi’’ như: mắm tôm, mắm nêm, mắm thái, mắm lóc, mắm nhĩ v...v..., không phải chỉ nhớ ‘’vị’’ nhưng nhớ nhất là ‘’hương’’, nhớ đến chảy nước miếng, nhớ đến xôn xao cả tì vị.

 

 Một cái mùi rất quen thuộc ở quê nhà mà qua đây đôi lúc ta còn ngửi được từ bà con mình là mùi Long Nảo, trừ dán, chuột bọ cắn áo quần, thường được các bà mẹ cẩn thận, các bà nội trợ đảm đang bỏ dưới đáy rương đáy tủ, cả nắm.

 

 Khi còn ở ‘’cử’’, tôi sợ nhất là phải nằm hơ lửa than và xức dầu khuynh diệp ‘’chống gió’’ mà mạ tôi bắt tôi phải làm theo. Mà không phải chỉ có mạ tôi mới ‘’restrict’’ thôi, mà hầu như tất cả các bà mẹ già ‘’old fashion’’ đều bắt mấy cô gái cưng kiêng khem, thang thuốc đủ điều cho mau cứng cáp và vẫn hấp dẫn đẹp đẽ để chồng vẫn mê, không bị chê là ‘’gái sề’’. Chẳng những mấy bà mẹ non mới xức dầu khuynh diệp đâu, các chú lỏi con từ trong ‘’buồng đẻ’’, được ẳm ra tới phòng ngoài là bà ngoại, bà nội xức ngay dầu gió, dầu khuynh diệp lên mỏ ác ‘’chống gió’’ ngay. rồi nào mùi nước xông, mùi nghệ thoa mặt, mùi gừng ăn cho chắc bụng...át cả mùi không tắm cả tháng! Tới nhà ai mà ngửi mấy mùi nầy là biết ngay trong nhà có bà đẻ, hay thấy bà đẻ là ngửi ngay mấy cái mùi ‘’special’’ này. Một mùi vị thân quen khác là mùi ‘’dầu xanh’’ còn gọi là ‘’dầu Cao Miên’’ rất thịnh hành để làm ‘’bùa ‘’chống gió’’, (Không hiểu sao bà con mình sợ gió quá cỡ thợ mộc như vậy?! Ðeo vòng ngọc ở cổ tay cũng nói là để kỵ phong, ‘’chống gió’’(?)), chống phong, đau bụng, nhức đầu, đau lưng, mỏi gối, ong chích, kiến cắn, nói chung là : bá chứng, đều xức được . ‘’Trong uống ngoài thoa, thoa đâu lành đó. Nói theo kiểu quảng cáo dầu cù là ‘’Mác Su’’-đây là một loại dầu khác cũng được dân ta ưa chuộng thưở xưa để chống gió (lại cũng chống gió!). Một gia đình người quen nọ, có bà cụ bị bệnh phải vào nhà thương nằm, phòng bệnh có 2 giường, một cụ già người Mỹ nằm giường bên kia, bà cụ Việt Nam này hay bảo cô con gái thoa dầu xanh lên lưng, lên bụng cho ấm, bà cụ già Mỹ rên:’’cô ơi, mẹ cô xài thứ ‘’perfume’’ gì mà nặng ùi quá (smell too strong), làm tôi nhức đầu quá đi thôi, cô làm ơn nói bà bôi ít hơn một tí được không?’’.

 

 Nói về dầu thơm không hợp mũi thì tôi lại nhớ đến mùi nước hoa ‘’Opium’’ mà tôi đã ngửi quá nhiều lúc tôi mới qua Mỹ. Tôi được nhận vào làm trong một tiệm may màn khá tốt tại điạ phương, tại đây có một cô người Mễ Tây Cơ và một cô Mỹ trắng, cô Mễ hay ghen tức tôi nên cấu kết mới cô Mỹ trắng làm tôi bực để tôi nghỉ việc. Cuối cùng thì vì nóng tính nên tôi cũng chẳng cần phải ở lại chi cho tổn thọ. Nhưng điều tôi muốn nói ở đây làm cái cô Mễ Tây Cơ xấu tánh đó xức mùi Opium đến nghẹt mũi những người chung quanh. Mỗi buổi sáng, chưa thấy cái mặt khó thương của cô thì đã ngửi được cái mùi dầu thum thủm từ tận ngoài cổng đưa vào! Người bạn thân của tôi, mà tôi mới đem vô làm (và đây cũng là nguyên nhân làm cô Mễ ganh tức hơn vì bạn tôi làm giỏi hơn cô ta nhiều. Vì hồi giờ, cô Mễ hay ỷ lại là cô làm nhanh nhất, khéo tay nhất), nói với tôi:’’con nhỏ Mễ xức cái gì mà hôi quá’’, tôi gật gù:’’ừ, thum thủm cứ như là nước tiểu ấy phải không?’’. Dầu thơm rất kỳ lạ, có người xức vào thơm, có người xức vào nặng mùi vì nó hòa với mùi cơ thể của người đó. Nó cũng có thể rất thơm đối với người này mà đói với người khác thì lại không ngửi nổi. Bây giờ, mỗi lần ngửi mùi Opium toát ra từ người nào là tôi cũng không thể nào chịu được, vì nó làm tôi liên tưởng đến bộ mặt ‘’cô hồn’’ của cô Mễ hay ganh tị.

 

 Mùi dầu thơm ‘’Polo’’ mang lại cho tôi một kỷ niệm vui vui. Khi cu Út tôi còn học tiểu học, một bữa đi theo chúng tôi để mua quà Christmas, đi qua các gian hàng dầu thơm, nó hay đòi xịt thử, khi đi ngang gian hàng dầu thơm ‘’Polo’’, cu cậu xịt vào tay hơi nhiều. Lên xe, trời lạnh, đóng cửa kín mít, mùi dầu thơm nồng nặc, mấy thằng anh dọa bỏ nó ra ngoài đường để đỡ phải khổ cái lỗ mũi. Nó tưởng thật, khóc ấm ức. Mùi này mới xức thì rất nồng, nhưng sau khi loảng bớt, rất thơm, bằng chứng là bây giờ thằng anh lớn của cu Út rất khoái mùi này.

 

 Tiếng động có thể bị ngăn bởi lớp cửa dày, nhưng mùi thơm, nhất là mùi thơm từ nấu nướng khó có thể ngăn để đừng lọt qua được. Tôi nhớ vào giai đoạn học bài luyện thi trối chết, mắt nhướng không lên nhưng khi ngửi được mùi xào nấu, quyện với mùi thơm khói ấm của mạ bốc lên từ sau nhà bếp làm cái bụng tôi cồn cào, nước miếng ứa đầy, mắt chợt mở sáng trưng, bỏ sách vở xuống, chuẩn bị cái bao tử. Mỗi thứ cá, thịt, rau ráng, trái cây, hầu như ăn thứ nào cũng đều mang đến cho tôi những kỷ niệm của thời niên thiếu khó quên!

 

 Cu Út đi học xa nhà, cơm nước chỉ có nhà trường lo liệu, mà chỉ ăn đồ Mỹ nên chắc cu cậu thèm cơm Việt Nam, một hôm về nhà, nó nói:’’Hôm tuần rồi, con đi shopping ngửi thấy mùi gì như mùi nem nướng của má nấu ở nhà, má ơi!’’.

 

Thu Nga