Thông thường nói tới rắn là tự nhiên ai cũng nghĩ ngay đến một sự nguy hiểm, một cảm giác bất an xâm chiếm, vì không những hình dạng rắn dễ sợ mà tâm địa rắn là một cái gì tượng trưng cho sự gian trá, độc ác và lạnh lùng. Vì thế, khi xuất hành ra ngõ mà gặp rắn nhiều người tin đó là một điềm xui xẻo. Nằm mộng thấy rắn cũng không kém phần tai hoạ. Đã vậy, thấy rắn đôc muốn đập chết, nhưng sợ không may đập nó không chịu chết, lại ngủ không được yên giấc vì sợ rắn trả thù.
Người ta ví những kẻ có lòng dạ hung hiểm như lòng dạ rắn độc kể cũng không ngoa. Đôi mắt rắn lạnh nhạt, sắc sảo, nhìn vào thấy rợn người. Đầu rắn có hình tam giác, con nào càng độc thì hình tam giác càng rõ hơn. Rắn không độc đầu hơi tròn. Lưỡi rắn nhỏ, thò ra, thụt vào rất nhanh. Răng nanh nhọn hoắc, cắn vào vật gì, nọc độc sẽ được tiết ra từ tuyến hai bên mép. Khi bị rắn cắn, nếu không hút máu độc ra kịp thời, nọc độc sẽ truyền vào tim rất nhanh, có khi không cứu kịp.
Tuy con rắn tiêu biểu cho sự ác độc, gian xảo nhưng giống vật này đã đi vào sách vở, văn chương, phim ảnh nhiều không thua gì những con vật tiêu biểu cho sự cao sang, quyền quý như con rồng, trung thành với chủ như chó, mèo, oai phong như cọp, có ích cho nhà nông như trâu, ngựa v…v…
Con rắn đầu tiên trên trái đất là con rắn trong vườn địa đàng, khi thượng đế mới tạo dựng nên trời đất và tạo dựng nên loài người. Hai người có mặt đầu tiên trên trái đất là ông Adam và bà Eva. Bà Eva được tạo sau khi tạo ông Adam. Chúa thấy ông Adam lẻ loi, cần một người làm bầu bạn, nên ngài mới bẻ một khúc xương sườn của ông Adam để tạo nên bà Eva. Ông Adam và bà Eva lúc đó rất thảnh thơi, không cần phải làm lụng gì cả, mà thức ăn thì đầy đủ do Chúa ban. Ông bà cũng khỏi bận tâm về việc không có vải vóc để mặc thay đổi thời trang như bây giờ. Mọi chuyện trôi qua êm đẹp cho đến một hôm bà Eva gặp con rắn, nó dụ bà ăn trái táo thơm phức trên cây mà Chúa đã căn dặn ông bà nhiều lần đây là “trái cấm” không được đụng đến. Mặc nó dụ, bà cứ lắc đầu không chịu, nhưng con rắn kiên nhẫn rỉ tai bà nhiều lần nên bà có vẻ xiêu long. Muốn chắc ăn, bà Eva lại đi nhỏ to với chồng cùng phạm tội để cảm thấy đỡ ray rứt hơn. Ông Adam lúc đầu cũng như bà, sợ Chúa nên lắc đầu lia lịa, nhưng bà Eve đã đem khí giới muôn đời của phụ nữ là nước mắt ra để làm xiêu long chồng, ông Adam vì muốn chìu người đẹp độc nhất trên trái đất, nên đã cùng bà Eva chia nhau trái cấm. Thế là con rắn đã đạt được ý đồ xấu xa, đen tối. Miếng táo cuối cùng vừa trôi xuống cổ họng thì mắt ông bà bỗng trở nên sáng hơn, ông bà nhìn thấy nhau và biết mình đang lõa lồ. Lại nghe tiếng chân Chúa đang lại gần, ông bà vội vã đi núp sau một bụi cây không dám lộ hình ra. Chúa hỏi tại sao thì ông bà thưa rằng ông bà đang loã thể, không có áo quần che thân nên không dám ra trình diện Chúa. Chỉ nghe có bấy nhiêu là Chúa đã hiểu nguyên nhân. Chúa buồn rầu vì thấy ông bà đã cãi lời mình. Chúa phán là họ không thể nào ở lại vườn địa đàng được nữa vì ông bà đã phạm tội trầm trọng. Ông Adam và bà Eva phải tự đi kiếm cây lá làm quần áo che thân. Từ đó, đàn ông phải làm việc vất vả mới có thức ăn để nuôi sống bản thân và gia đình, đàn bà mắc tội tổ tông phải mang nặng đẻ đau. Con rắn tội lỗi bị người đàn bà đạp đầu và bọn rắn suốt đời phải bò bằng bụng và ăn đất bụi dơ dáy.
Một con rắn khác nổi tiếng không kém là con rắn trong chuyện Nguyễn Trãi và Thị Lộ. Đó là thời Lê Lợi khởi nghĩa chống giặc Minh xâm lược nước ta, vì cảm mến tài đức của Lê Lợi, nên có nhiều người tài giỏi phò trợ. Trong số này có Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi là vị quân sư đã giúp Lê Lợi rất nhiều. Một hôm Nguyễn Trãi đang thiu thỉu ngủ, thì thấy có một người đàn bà bụng chửa đến xin ông đừng cho gia nhân dọn vườn vội, để bà có thời giờ dọn nhà đi. Vừa đang lơ mơ thì một học trò chạy vào báo là họ dọn dẹp vườn tược và đã đập một con rắn có mang. Ông giật mình nhớ lại giấc mơ. Ông bảo người học trò tả hình dạng con rắn thi biết đó là một con rắn độc. Ông vuốt râu ngẫm nghĩ “giết rắn mà rắn không chết thì chỉ chuốc họa vào thân”. Sau đó ông quên mất chuyện này, cho đến mấy hôm sau, ông đang ngồi đọc sách thì một con rắn dòng cái đuôi đầy máu xuống, những giọt máu thấm vào ba trang sách của ông. Ông suy nghiệm biết rắn báo điềm sẽ trả thù ông đến ba đời.
Bẵng đi một thời gian, Nguyễn Trãi quên mất câu chuyện con rắn. Một hôm ông dạo chơi gặp một cô bán chiếu, cô nàng vừa trẻ vừa đẹp, ông động lòng thả lời chọc ghẹo:
“Ả ở đâu mà bán chiếu Gon
Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn?
Xuân xanh nay được bao nhiêu tuổi
Đã có chồng chưa, được mấy con?”
Không ngờ người đẹp bán chiếu ứng khẩu đối đáp:
“Tôi ở Tây Hồ bán chiếu Gon
Can chi ông hỏi hết hay còn?!
Xuân xanh nay độ trăng tròn lẻ
Chồng còn chưa có hỏi chi con?!”
Ba chữ “hỏi chi con” cũng vừa đối rất chỉnh với câu “được mấy con”, nhưng cũng có nghĩa cô ta gọi Nguyễn Trãi một cách xấc xược là “con” để trả thù cái tội cua gái giữa đường của ông. Nghe qua, Nguyễn Trãi rất ưng ý, người con gái vừa đẹp vừa thông minh, ứng đối linh động nên mặc dù đã có ba thê, bảy thiếp, Nguyễn Trãi lại đem Thị Lộ về làm vợ lẻ đẻ có bầu bạn thơ văn.
Đến đời vua Lê Thái Tông, một hôm vua đi đến Côn Sơn, Chí Linh thì ghé vào vườn Lệ Chi thăm Nguyễn Trãi, nhưng ông đi vắng, chỉ có Thị Lộ ra chào hỏi. Vua thấy nàng đẹp và hay chữ quá thì si mê ngay, bảo đêm đó nàng đến hầu. Sáng hôm sau, vua băng hà không biết vì lẽ gì. Có người bảo vua say mê sắc dục nên bị đứng tim chết, nhưng quần thần thì nhất định đổ tiệt là Thị Lộ thuốc vua theo ý đồ của Nguyễn Trãi! Vì thế, ông bị tru di tam tộc, giết đời ông, đời con và cả đời cháu; Và người ta suy đoán Thị Lộ, chính là con rắn độc trong vườn của Nguyễn Trãi đã trả xong mối thù xưa.
Con rắn có liên quan đến một danh nhân Việt Nam khác là chuyện của ông Lê Quý Đôn. Ông Lê Quý Đôn quê làng Điền Hạ, phủ Thái Bình, thi đỗ làm quan đời nhà Lê. Hồi nhỏ, có lúc ông làm biếng học, nên bị phụ thân của ông phạt quỳ và phải làm một bài thơ có tiêu đề “Rắn Đầu Biếng Học” để chuộc tội. Ông ứng khẩu đọc:
“Chẳng phải liu liu vẫn giống nhà
Rắn đầu biếng học, lẽ không tha
Thẹn đèn, hổ lửa, đau long mẹ
Nay thét, mai gầm, rát cổ cha
Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối
Lằn lưng cam chịu vết roi tra
Từ nay Châu Lỗ chăm nghề học
Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia”
Trong bài thơ này, mỗi câu đều có tên một loài rắn trong đó, như: rắn liu liu, rắn hổ lửa, rắn mái gầm, rắn ráo, rắn hổ mang. Thấy con thông minh, phụ thân ông đổi buồn làm vui.
Rắn cũng đi vào chuyện cổ tích để dạy người đời như chuyện “Cái Chum Vàng”. Chuyện kể rằng: có một cặp vợ chồng làm việc lam lủ nhưng chất phác và thật thà, ai cũng thương mến. Một hôm người chồng ra đồng cuốc đất làm việc thì đào trúng một cái chum sành, có nắp đậy và rất nặng, anh hì hục mãi mới khuân lên khỏi mặt đất và để bên đường đê. Anh mở nắp ra xem thì thấy trong đó đầy nhóc những thoi vàng óng ánh. Anh vội vã đóng nắp lại, lấy cơm ra ăn trưa, như không có việc gì xảy ra. Đến chiều, sau khi cơm nước xong, hai vợ chồng lên giường năm, anh nói cho vợ biết về cái chum ở ngoài ruộng. Chị vợ nghe nói chum có đầy vàng thì ngồi bật giậy hỏi anh tại sao anh không mang về nhà để vợ chồng khỏi phải làm việc vất vả nữa?! Anh nói vàng đâu phải của mình mà lấy! Chị vợ khóc nức nở nói anh là người khờ khạo, của trời cho mà không biết hưởng. Thấy vợ khóc, anh dỗ ngày mai anh sẽ ra xem coi cái chum còn ở đó hay không rồi tính. Lúc ấy có hai thằng ăn trộm đang rình ở ngoài hè, nghe nói có chum vàng chúng mừng quá chạy ra ruộng để phổng tay trên. Ra đến nơi, quả thật chúng thấy có cái chum sành đang để trên bờ đê. Hai tên vội vã mở cái nắp ra nhìn vào trong thì ôi thôi, vàng đâu chả thấy, chỉ thấy rắn bò lúc nhúc, miệng thì phun nọc độc phì phì. Hai thằng ăn trộm sợ quá, đậy nắp lại, chạy trối chết. Hôm sau, chúng lại nhà vợ chồng anh chị nông phu này để thăm dò tin tức. Chúng nghe chị vợ chì chiết hỏi anh chồng cái chum vàng ra sao rồi. Anh chồng dửng dưng nói thì vẫn còn ở chỗ cũ. Chị vợ hỏi sao anh không mang vàng về để chấm dứt cuộc sống vất vả của mình? Anh chồng thản nhiên nói vàng không phải của mình, mà nếu trời cho mình thì cái chum vàng tự động tìm đến, hơi đâu mà lo. Hai tên ăn trộm nghe xong lại chạy ra ruộng để coi lại thực hư như thế nào. Chúng mở cái nắp ra, lại vội vàng đậy lại như đêm trước vì cũng thỉ thấy chum đầy đặc rắn chớ không thấy vàng bạc gì cả. Hai tên trộm tức mình nói tên nông phu chắc mù rồi, chum chứa toàn rắn mà lại bảo đầy vàng, đã vậy lại còn dở hơi nói trời sẽ mang lại cái chum bỏ trước hiên nhà! Đã thế chúng mình làm ông trời khiêng cái chum rắn bỏ trước cửa nhà hắn để rắn cắn chết chúng nó cho bỏ ghét. Thế là hai tên trộm hì hục khiêng cái chum sành nặng chình chịch đến để trước cửa vợ chồng anh chàng nông phu. Sáng ngày, như thường lệ, anh chồng mở cửa tính ra đồng làm việc thì anh thấy cái chum để ngay cửa. Anh rối rít kêu vợ ra xem, anh mở cái nắp thì vàng vẫn còn đầy ắp không sai một ly như anh đã thấy. Anh gật gù bảo:”Bu nó thấy chưa?! Đã bảo của giời cho thì giời sẽ mang đến tận nhà mà lị”. Thế mới biết:
“Số giàu đem đến dửng dưng
Lọ là con mắt tráo trưng mới giàu”
Lại có câu chuyện ngụ ngôn về rắn của nhà hiền triết Esope, dạy đời rất ý nhị như chuyện một cô bé tánh tình ngay thẳng, dễ tin người, một hôm cô băng qua một cánh rừng để đi thăm bà nội. Trên đường đi, cô gặp một con rắn đang bị bịnh, nằm rên rỉ dưới một hòn đá to. Cô dừng lại khi nghe con rắn thều thào nói:”Cô bé nhân từ của tôi ơi! Tôi bị thương và đang lạnh quá! Cô làm ơn bỏ tôi vào trong túi áo của cô cho tôi bớt lạnh được không?”. Cô bé nhìn con rắn có vẻ nghi ngại vì mẹ cô đã dặn là loài rắn rất gian ngoa. Cô nói:”Làm sao ta tin mi được? Ta cứu mi rồi mi cắn ta chết sao?” Con rắn yếu ớt lắc đầu:”Khi cô cứu tôi, cô là ân nhân, là bạn tôi rồi, làm sao tôi lại trở mặt để hại cô cho được?!”. Thấy con rắn nói chuyện có vẻ hiền lành, mà nó lại hứa chắc không làm hại và nó sẽ làm bạn với cô mãi mãi. Cô gái xiêu long cúi xuống cầm con rắn lên bỏ vô túi áo ở ngực để sưởi ấm cho nó. Đi một đoạn đường, con rắn đã hết bệnh, nó bò ra khỏi túi áo cô và cắn vào cổ cô bé. Cô gái kêu lên một tiếng nhỏ trước khi ngã xuống bãi cỏ. Cô mở hé mắt nhìn con rắn và nói một cách khó khăn:”Mi đã nói, nếu ta cứu mi, mi sẽ làm bạn của ta, không bao giờ hại ta, sao bây giờ mi lại nuốt lời?”. Trước khi trườn mình vào bụi cây gần đó, con rắn cười nhạt:”Cô đã biết ta thuộc loại gì trước khi cứu ta và làm bạn với ta mà?!”. Vì vậy, ở đời không nên nhẹ dạ, tin những lời nói của những kẻ có tấm lòng độc ác, hay lừa đảo vì tin chúng là tự chôn mình vậy!
Truyện về rắn thì có hằng hà sa số, mà rắn trong truyện nào cũng gian ác, không thấy có con rắn nào hiền lành cả. Còn những con rắn đã tu luyện lâu năm trong các chùa hoang, miếu cổ, mà người ta gọi là “Rắn Ông” hay “Rắn Bà” thì chả hiểu có hiền lành hay không, vì có ai dám lại gần mấy ông bà rắn thần này đâu mà biết!?
Trong truyện Đắc Kỷ, Trụ Vương thì có hầm rắn mà Trụ Vương đã đào để tra khảo và hãm hại trung thần theo lời con hồ ly tinh Đắc Kỷ xúi giục. Hãy thử tưởng tượng, một hầm thật to, lúc nhúc rắn độc mà bị xô xuống thì chắc chắn không có hình phạt nào dã man hơn. Rắn của các truyện ma quái, phù thủy như “Luyện Bùa Ma” của Hùng Sơn coi thấy rởn tóc gáy. Rắn trong truyện đồng quê thì có chuyện “Thầy Mười Rắn” của Xuân Tước. Trong quyển sách này, rắn xuất hiện từ trang đầu đến trang cuối, rắn bò lễnh nghễnh từ trên cạn cho tới dưới nước, từ trong nhà tới ngoài ngõ. Chuyện người có vía rắn, chuyện nuôi rắn trả thù, chuyện mèo lấy rắn đẻ ra linh miêu, khi linh miêu nhảy qua xác chết, người chết sẽ thành quỷ nhập tràng v…v…
Hình ảnh rắn trong xi nê cũng nhiều không kém gì sách vở, nhất là trong các chuyện đường rừng, chuyện thần thoại. Trong phim “Mười Điều Răn”, nhiều đoạn ông Moses làm phép trước mặt vua Pharon để chứng tỏ quyền lực của Chúa đã ban cho, hầu ông vua này để dân Do Thái được tự do ra đi, hầu được lập một nước tự do, độc lập riêng của họ; trong đó có cảnh ông Moses hoá cái gậy, đầu gậy là hình đầu con rắn, cây gậy biến thành con rắn, bò trước mặt vua và quân lính. Sau đó, ông Moses cầm con rắn lên, vuốt một cái, con rắn lại biến thành cây gậy, ông cầm cây gậy chọc xuống hồ nước của vua, nước lập tức biến thành máu.
Rắn có mặt rất nhiều trong các phim Ấn Độ với những ông thầy phù thủy điều khiển rắn với cái kèn đồng. Một cuốn phim ra đời cách đây khá lâu đã làm cho cộng đồng người Việt Quốc Gia phẫn nộ vì những cảnh cố ý bôi bác chế độ miền Nam cũng như bôi nhọ QLVNCH, trong đó có cảnh mấy anh lính Cộng Hòa đã tra tấn một cô gái bị tình nghi là Việt Cộng nằm vùng, bằng cách bỏ những con rắn độc vô quần áo của cô ta, cô gái đã sợ quá đến ngất xỉu. Chuyện này chắc chắn chưa ai trong miền Nam đã nghe qua, chỉ có Cộng Sản miền Bắc mới có thể nghĩ ra được những màn tra tấn dã man như vậy thôi.
Rắn là loài vật ở trong hang dưới đất, trong các cánh đồng um tùm rậm rạp ít người lai vãng. Rắn cũng ở trong hồ, trong lạch, trong ao. Rắn ăn cá, ăn cóc nhái, ễnh ương hoặc ăn những sinh vật nào yếu thế hơn chúng. Rắn cũng được nhiều người nuôi để làm thịt cho các dân nhậu. Có người tin rằng máu rắn hòa với rượu để uống cho bổ. Rắn có nhiều loại như rắn mai gầm, rắn hổ đất, rắn hổ mang, hổ cạp, rắn rung chuông, rắn lục, rắn nước, rắn rằn ri, rắn tim đèn v…v…rắn càng độc thì thịt càng ngon. Thịt rắn để nấu cháo, làm chả, làm thịt um, xào nấu với nước dừa …Muốn làm thịt rắn, trước tiên lấy tay vuốt lưng rắn thật mạnh để rắn giản xương sống không còn bò đi được nữa, lúc đó người ta mới đập đầu cho rắn chết rồi lột da làm thịt.
Ai thích nghiên cứu sấm ký, chắc không thể nào quên câu sấm nổi tiếng của cụ Trạng Trình:
“Long vĩ xà đầu khởi chiến tranh
Can qua xứ xứ khởi đao binh
Dương đề mã cước anh hung tận
Thân dậu niên lai kiến thái bình”
Từ thời Trạng Trình đến nay biết bao vật đổi sao dời, đã qua biết bao nhiêu đuôi rồng đầu rắn, biết bao nhiêu năm ngọ năm dê đã trôi qua, rồi những năm con khỉ con gà cũng lần lượt đến rồi đi nhưng sao quê hương ta vẫn chưa tìm được thái bình?! Chừng nào thì câu sấm ký trên mới ứng dụng cho đất nước Việt Nam? Chừng nào đảng Cộng Sản Việt Nam sụp đổ? Chừng nào những tên thái thú Tàu, đội lốt lãnh đạo Việt mới bi bị tiêu diệt? Và những ai còn ngây thơ tin vào lời đường mật của Cộng Sản thì hãy nhớ bài học về cô bé ngây thơ đã cứu mạng con rắn độc dọc đường. Trước khi con rắn lạnh lùng bò đi, nó đã cười khinh bỉ kẻ ngu dại “Các người biết ta là ai trước khi làm bạn với ta mà?!”
Mặc dầu năm 2013 là năm con rắn, mà rắn tượng trưng cho sự hung hiểm, xáo trá, nhưng cục diện của thế giới ngày nay đã thay đổi theo chiều hướng thuận lợi cho dân chủ, nhân quyền. Nhiều nước ở Bắc Phi, Trung Đông đã sụp đổ cùng với những lãnh chúa tham quyền cố vị. Ánh sáng bình minh của Mùa Xuân Ả Rập của cuộc cách mạng Hoa Lài đã lan sang tới Việt Nam, hàng chục cuộc biểu tình đã xảy ra, mặc dù bị đàn áp thẳng tay, nhưng nhà cầm quyền dẹp đám biểu tình này, thì nhóm khác lại nổi lên. Dân chúng đã chán ghét, căm hờn chế độ buôn dân bán nước, hèn với giặc, ác với dân. Chắc chắn chế độ Cộng Sản sẽ cáo chung trong một Mùa Xuân Việt Nam không xa!
Trước thềm năm mới, kẻ viết bài này xin kể lại một câu chuyện tiếu lâm về con rắn, mong rằng hình ảnh con rắn này có thể làm bớt đi vẻ xấu xa, gian ác của họ hàng nhà rắn phần nào và mang lại một nụ cười ý nhị trong mùa xuân Quý Tỵ. Chuyện kể rằng:
“Có một anh chàng tên là Nổ có căn bệnh nói dóc, và căn bệnh này đã đạt đến mức thượng thừa, không ai sánh kịp mà cũng không ai chịu nổi. Anh được bà vợ nhắc chừng hoài, nhưng vẫn chứng nào, tật ấy. Bà vợ bèn thuê một tên tiểu đồng đi kè kè bên anh ta, nhất là lúc anh đến những chỗ tiệc tùng đông đúc, để xì tốp anh trong những lúc anh “nổ” quá đáng. Một hôm đi đến nhà một người bạn ăn đám giỗ, anh Nổ nghe người bạn nói thằng người làm của ông ta bị một con rắn đuổi chạy, nó sợ quá muốn ngất xỉu. Anh Nổ hỏi con rắn to bao nhiêu? người bạn nói con rắn to bằng bắp vế. Anh cười ha hả nói:”Có bằng bắp vế mà to nỗi gì, tôi mới đập một con rắn to bề ngang bốn thước, bề dài sáu thước”, thằng tiểu đồng vội vã bấm vào đùi anh Nổ, ý nó muốn anh bớt bề ngang, thêm bề dài, thấy dấu hiệu, anh biết anh nói hớ, nên vội bào chữa:”Quên! Con rắn bề ngang 4 thước, bề dài 5 thước”, thằng tiểu đồng lại bấm anh một cái tóe lửa, anh Nổ đổ quạu, quay sang mắng nó “Thôi nghe mầy! tao đâu có ngu, mầy biểu tao bớt một thước nữa, thành con rắn vuông còn gì?!”
Thu Nga
